راهکارهای اسلام در حذف برده داری

اسلام چه راه کارهایی برای حذف برده داری از جامعهاسلامی بکار برده است؟

پاسخ اجمالی: 

اسلام برای لغو برده داری، از راهکارهای متفاوتی استفاده کرده است. در ابتداء راه های برده گیری را محدود کرد؛ از سوی دیگر آزادسازی بردگان را کفاره بسیاری از گناهان قرار داد. از سوی دیگر به مسلمانان توصیه کرد با بردگان همانند عضوی از خانواده خود رفتاری انسانی داشته باشند. اسلام برای بیان ثواب آزادسازی بردگان، ثواب بسیاری از اعمال صالح را به آزاد کردن بردگان تشبیه کرد تا مسلمانان را به این کار تشویق کند.

پاسخ تفصیلی: 

هنگام ظهوراسلام، بردگى در سراسر جهان آن روز - حتى در مهد تمدن آن زمان یعنى یونان و روم - رواج داشت، و چون لغو چنین پدیده گسترده ‏اى به یکباره مقدور نبود، اسلام از راه هاى مختلفى زمینه لغو تدریجى آن را فراهم ساخت. بدین ترتیب که از یک طرف راه هاى برده ‏گیرى را تقلیل داده آن را محدود ساخت. از طرف دیگر آزاد سازى بردگان را کفارهبسیارى از گناهان و خطاها و ترک واجبات قرار داد و از این رهگذر وسایل آزادى آنان را فراهم ساخت. از طرف سوم پیامبر اسلامبه مسلمانان توصیه کرد که با بردگان (همچون عضوى از خانواده) رفتار انسانى داشته باشند و دستور داد صاحبان بردگان از غذاهایى که خود مى‏ خورند و از لباس هایى که خود مى‏ پوشند، به آنان بدهند.

از این گذشته، آزاد سازى بردگان را آنچنان داراى ارزش و ثواب و فضیلت معرفى کرد که در روایات ما بسیارى از اعمال صالح، از نظر کثرت ثواب و فضیلت، به آزاد کردن بردگان تشبیه گشته و از این طریق مسلمانان به این کار تشویق شده اند. مجموع اینها دیدگاه اسلام را در مورد بردگى تا حدى روشن مى‏ سازد.(1)، (2)

پی نوشت:

(1). در این زمینه رجوع کنید به: ایرجى، محمد صادق، بردگى در اسلام، پایان نامه درجه لیسانس مولف از دانشگاه تهران.

(2). گردآوری از کتاب: سیره پیشوایان، مهدی پیشوایی، موسسه امام صادق(علیه السلام)، قم، 1390هـ.ش، ص 300.